Jest to studium kierowane pytaniami skoncentrowanymi nie na racjonalnościach instrumentalnych, ale na racjonalnościach marginalnych, takich jak racjonalności merytoryczne i komunikacyjne. Wyciągnięto wnioski, które dostarczają nowych wskazówek epistemologicznych i strategii metodologicznych zdolnych do kierowania badaniami skoncentrowanymi nie tylko na dualistycznych antagonizmach, ale w kategoriach komplementarności bez zaprzeczania konfliktom. Jeśli, z jednej strony, wspomniane źródla zainspirowaly podejście przyjęte w niniejszej rozprawie, to z drugiej strony, pojęcie racjonalności merytorycznej nie jest wystarczające do zajęcia się kwestiami spoleczno-środowiskowymi. Jest to kategoria przypisana wylącznie gatunkowi ludzkiemu, a jej analizy koncentrują się wylącznie na systemie spoleczno-kulturowym. To zamknięcie koncepcji zaprzecza innym poziomom zlożoności. Aby otworzyc nie tylko pojęcie racjonalności instrumentalnej, ale także racjonalności merytorycznej, wylania się zlożona koncepcja racjonalności, koncepcja "racjonalności otwartej".